Onkologia a dieta ketogeniczna
Dietoterapia to nieodłączna część holistycznego leczenia. Jedną z form wsparcia organizmu w chorobie onkologicznej jest zastosowanie diety ketogennej.
Dieta ketogeniczna to styl jedzenia (wysokotłuszczowy, niskowęglowodanowy), który umożliwia nam wejście w stan ketozy. W uproszczeniu możemy powiedzieć, że w tym stanie organizm czerpie energię głównie z ketonów, a nie z glukozy. Kiedy brakuje glukozy (w wyniku ograniczenia jej w diecie lub post), organizm ma potrzebę wytworzenia alternatywnej formy energii dla komórek i produkuje ketony oraz kwasy tłuszczowe, które z założenia zapewniają źródło energii prawidłowym komórkom a nie nowotworowym.
Stan ketozy osiągany jest również poprzez głodówki (post). Innymi słowy dieta ketogeniczna to stan postu odżywczego, w którym spożywając odpowiednią ilość zdrowych tłuszczy, białka, węglowodanów nasz organizm interpretuje tę sytuację jako formę głodówki.
Opisywany styl jedzenia jest coraz częściej stosowany jako uzupełnienie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych metod leczenia chorób onkologicznych w celu zahamowania potencjalnego wzrostu komórek nowotworowych. Źródła naukowe potwierdzają, że dieta ketogeniczna zakłóca wzrost guza na wiele sposobów. Wśród opisywanych w literaturze mechanizmów wyróżniamy:
- Ograniczenie podaży glukozy w diecie, a tym samym ograniczenie źródła paliwa dla komórek nowotworowych, które mają uszkodzone mitochondria (organella te stanowią komórkowe elektrownie, czyli produkują energię). Komórki nowotworowe (w większości), w przeciwieństwie do zdrowych komórek, mają trudności z przystosowaniem się metabolicznie do niskiego stężenia glukozy, tzn. nie mogą czerpać energii z kwasów tłuszczowych lub białek, co pogarsza ich zdolność do przeżycia.
- Mniej glukozy we krwi oznacza, że komórki wytwarzają mniej IGF-1 – stanowiącego sygnał wzrostu dla komórek nowotworowych. Ketoza obniża również zdolność guza do wytwarzania kolejnego sygnału wzrostu zwanego VEGF. Guzy wykorzystują ten sygnał do zwiększenia angiogenezy, a przez to dostępności składników odżywczych.
- Indukowanie stresu oksydacyjnego – zwiększenie wrażliwości komórek z uszkodzonymi mitochondriami na chemio- i radioterapię.
- Obecne we krwi ketony przyczyniają się do ograniczenia ekspansji komórek nowotworowych, mają one m.in. wpływ na ekspresję genów wielu szlaków metabolicznych hamujących rozwój nowotworu oraz obniżenia stanów zapalnych
Dla osób walczących z chorobą onkologiczną i dla tych, którzy są w remisji, optymalizacja zdrowej diety ketogenicznej przynosi wiele korzyści. Pacjenci poddawani leczeniu przeciwnowotworowym powinni zawsze porozmawiać z lekarzem lub specjalistą przed zastosowaniem ścisłej diety. Optymalizacja diety ketogennej u pacjentów onkologicznych oparta jest na odpowiedniej restrykcji kalorycznej, spożyciu białka na poziomie 0.8-1g na kilogram masy ciała), wprowadzenie głodówek (najlepiej według wskazówek specjalisty), dostosowanie odpowiedniej indywidualnej suplementacji, spożywanie dużej ilości warzyw zielonych oraz zdrowych tłuszczy, ograniczenie spożycia produktów silnie prozapalnych (np mleka krowiego i jego przetworów), ale przede wszystkim na zaadresowaniu osobistych preferencji żywieniowych aby dieta stała się stylem odżywiania na czas leczenia i rekonwalescencji.
W naszej placówce dietą ketogeniczną zajmuje się mgr Monika Grobelna-Skwiercz, ekspert medycyny żywienia, specjalista diety ketogenicznej