Październik – miesiąc świadomości raka piersi
Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce i jedną z głównych przyczyn zgonów onkologicznych. Wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie — im wcześniej postawiona diagnoza, tym większe szanse na skuteczne leczenie i pełną rekonwalescencję. Październik to miesiąc, w którym szczególnie warto zwrócić uwagę na profilaktykę, edukację i dostęp do badań przesiewowych.
Statystyki epidemiologiczne
- W Polsce każdego roku około 20 tys. kobiet dowiaduje się, że choruje na raka piersi. Narodowy Instytut Onkologii+4NFZ+4Medonet+4
- Rak piersi stanowi około 23-24% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. Narodowy Instytut Onkologii+2LUX MED+2
- Umieralność z powodu raka piersi również jest znacząca. Rak piersi jest jedną z głównych przyczyn zgonów onkologicznych u kobiet – chociaż prognozy i leczenie się poprawiają, nadal wiele pacjentek jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium choroby. Onkonet+2Narodowy Instytut Onkologii+2
- Tylko około 20% przypadków raka piersi w Polsce jest rozpoznawanych we wczesnym stadium zaawansowania, kiedy szanse na całkowite wyleczenie są bardzo duże. Termedia+1
- W skali światowej: rak piersi dotyka co roku około 1,5 miliona kobiet i powoduje ponad 400 tysięcy zgonów. Krajowy Rejestr Nowotworów
Czynniki ryzyka i znaczenie profilaktyki
- Wiek: ryzyko wzrasta z wiekiem, najwięcej zachorowań u kobiet po 50. roku życia.
- Historia rodzinna, mutacje genowe (np. BRCA1, BRCA2), wcześniejsze zachorowanie na raka piersi.
- Styl życia: czynniki takie jak otyłość, spożywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej, późna menopauza lub późny pierwszy poród również odgrywają rolę.
Profilaktyka obejmuje:
- regularne samobadanie piersi (np. raz w miesiącu),
- badania obrazowe – mammografię co 2 lata dla kobiet w określonym wieku,
- kontrola u specjalisty w przypadku niepokojących objawów (np. guzki, zmiany skórne, wciągnięcie brodawki).
Istnieje kilka metod obrazowania zmian w piersiach. Dla młodych kobiet, u których przeważa tkanka gruczołowa najbardziej odpowiednim badaniem jest badanie ultrasonograficzne (USG). Z wiekiem, wg literatury i wytycznych, należałoby zwrócić większą uwagę na badanie przy użyciu promieniowania rentgenowskiego czyli mammografię. W Polsce działa Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
Możliwe do wykonania i niekiedy stosowane są również badania rezonansu magnetycznego (MIR / NMR) czy wchodzące do użycia badanie termograficzne (nieinwazyjne badanie kamerą termowizyjną).
Program badań przesiewowych i bezpłatna mammografia w Polsce
W Polsce działa Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
BEZ SKIEROWANIA: Nie jest wymagane skierowanie ani na USG piersi, ani na mammografię (co 2 lata w ramach Programu dla kobiet w wieku 45-74 lat).
| Kryterium | Informacje |
| Kto może skorzystać |
Kobiety w wieku 45-74 lata, które nie miały badania mammograficznego w ramach tego programu w ciągu ostatnich dwóch lat. NFZ+3Pacjent+3salvemedica.pl+3 |
| Częstotliwość | Co 2 lata – dla większości kwalifikujących się kobiet. W przypadkach po przejściu raka piersi i w trakcie hormonoterapii uzupełniającej lub po 5-letnim okresie monitorowania, mammografię można wykonywać częściej (np. co 12 miesięcy). Pacjent+2NFZ+2 |
Wyzwania i potrzeby
- Mimo dostępności programu badań przesiewowych, zgłaszalność uprawnionych kobiet jest stosunkowo niska (np. ok. 45% w całym kraju, przy czym w niektórych gminach znacznie mniej). Onkonet
- W wielu przypadkach diagnoza stawiana jest za późno — tylko w 20% przypadków choroba rozpoznawana jest we wczesnym stadium. Termedia+1
- Konieczność dalszej edukacji społecznej, zwiększania świadomości i zapewnienia jak najlepszej dostępności do badań, szczególnie w regionach mniej zurbanizowanych.
Co możesz zrobić
✔️ Regularnie wykonywać samobadanie piersi – raz w miesiącu, najlepiej 3-5 dni po zakończeniu miesiączki; po menopauzie można wybrać stały dzień miesiąca.
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/jak-prawidlowo-wykonac-samobadanie-piersi
✔️ Skorzystać z programu mammograficznego – jeśli jesteś w wieku 45-74 lat i nie byłaś badana w ciągu ostatnich 2 lat, zgłoś się na bezpłatną mammografię.
✔️ Śledzić komunikaty lokalne — kampanie profilaktyczne w Twoim regionie.
Podsumowanie
Październik to dobra okazja, by przypomnieć, że rak piersi, choć powszechny, w wielu przypadkach może być całkowicie wyleczalny, jeśli zostanie wykryty wcześnie. Statystyki pokazują, że w Polsce rocznie diagnozuje się raka piersi u około 20 tysięcy kobiet, a tylko niewielka część z nich korzysta z badań przesiewowych tak wcześnie, jak by było to pożądane. Darmowe mammografie, m.in. w ramach programu NFZ oraz mammobusy, stanowią istotną szansę – warto z niej skorzystać.